>>>> Temel İlk Yardım <<<<

Temel İlk Yardım

Daima ilk yardim dolabinizda yeterli malzeme olmasina dikkat edin. Acil durumlar hiçbir zaman geliyorum demez. Malzemeniz asagidaki sekilde bulunsun:

• Gazli bez veya yapiskanli bir bandaj ve çesitli boylarda pamuklu pedler.
• Flasterler.
• Sabun.
• Steril sargi bezi.
• Emici pamuk.
• Yapiskan bant.
• Cimbiz.
• Keskin makas.
• Pamuk uçlu sopalar (kulak çubugu olabilir)
• Ince temiz bezler.
• Termometre.
• Ilk yardim kitapçigi.
• Agri kesici ates düsürücü ilaç.
• Antiseptik solüsyon (oksijenli su gibi)
• Antibiyotik krem.
• Batticon gibi bir antiseptik.
• Böcek sokmalarina ve isiriklara karsi Kortizon içerikli bir merhem.
• Ailenizde ari veya böcek sokmalarina karsi alerjik olan bir kimse varsa (anaflaksi) bir dolapta siringa ve kortizonlu bir ampul bulunsun.

Isırıklar ve Böcek Sokmaları

Basit Isiriklar: Köpekler kedilerden daha çok isirirlar ama kedi isiriklarindan mikrop kapma olasiligi daha yüksektir. Basit isiriklarla (deri açilmis ama yirtilma seklinde degil ve hafif kanama) da diger hafif yaralari ele aldigimiz gibi bakmalisiniz. Yarasi su ve sabun ile yikayip üzerine antibiyotikli merhem sürün. Isirilan kisinin son 5 yil içinde tetanos asisi olup olmadigini ögrenin. Olmamissa doktora veya acil yardima basvurun.

Önemli Isiriklar: Isirik sonucu yara yeri çok derin veya parçalanmis ise ve kani dinmiyorsa, kani durdurmak için üzerine tampon yapin ve hemen acil yardim çagirin. Tetanos asisi yaptirin.

Hafif Böcek Isiriklari: Bir arinin veya baska bir böcegin ignesi derinizde kalmissa, bunu dikkatli bir sekilde çikarin. Ari ignelerini çikarirken özellikle daha fazla zehir akitmamaya dikkat edin. Hafif böcek isirmalarinda yaranin üstüne karbonat, soguk, islak bir bez veya buz küpleri koyarak aciyi hafifletebilirsiniz. Hidrokortizonlu merhem sürerek kasinti ve sismeyi azaltabilirsiniz. Eger bu isiriklar sonucu vücudunuz asiri reaksiyon gösterirse, doktorunuza danisin.

Zehirli Sokmalar: Kara örümcek, kahverengi örümcek veya akrep sokarsa veya Hymennoptera cinsinden böceklere alerjiniz varsa derhal acil yardim isteyiniz. Acil yardim istemeden önce asagidakileri yapiniz: (res1)

• Isirik kolda veya bacaktaysa eklemin üstünden (yara ile kalp arasinda) sarin. Bu zehrin yayilmasini durduracak ve yavaslatacaktir. Sargi derinin hemen altindaki kanin akmasini yavaslatacak kadar siki fakat kan dolasimini engellemeyecek kadar gevsek sarilmalidir.

• Isirigin üstüne soguk suyla islatilmis veya arasina buz konmus temiz bir bez koyun.

• Sargiyi 5 dakika sonra açin fakat kol ve bacagi yere dogru sallanir bir durumda birakin.

• Derhal acil yardim çagirin.

Ari sokmalarina karsi alerjiniz varsa mutlaka yaninizda gerekli ilaçlarinizi bulundurun (doktorunuza danisin).

Kene Isirigi: Cildinizde dolasan bir kene görürseniz, dikkatlice alin. Parmaklariniz arasinda ezmeyin. Ya atese atin ya da tasla ezin. Sonra ellerinizi yikayin. Kene sizi isirmis ve deriniz üzerine yapismis ise çekerek çikartmaya çalismayin. Üzerine yag dökün (mutfakta kullandiginiz yaglar veya dikis makinasi yagi olabilir). Yag kenenin nefes almasini zorlastiracaktir. Böylece gevseyen keneyi bir cimbizla dikkatlice alin ve o bölgeyi sabunla yikayin. Birkaç gün LYME hastaliginin belirtilerinin olup olmadigini takip edin (doktorunuza danisin).

Yilan Sokmasi: Yilan zehirli degilse isirigi güzelce yikayip, bir antibiyotik merhem sürüp sarmalisiniz. Bu tür isirmalar genelde tehlikeli degil ama korkutucudur. Yilanin zehirli oldugundan süpheniz varsa asagidaki önlemleri aliniz:

• Isirildiktan sonra sakin bir sekilde hemen uzanin ve mümkünse isirigin bulundugu bölgeyi kalbinize göre daha alt düzeyde tutun.

• Isirik çevresi kizarip sismeye baslar ve agri hissederseniz büyük olasilikla yilan zehirlidir. Kol ve bacaktaysa kalple isirilan bölge arasina 4-5 cm. üstünden siki bir sargi yapin, ancak dolasimini engellemeyecek kadar olmasi gerekir. Sargiyi çikartmayin bunu doktor yapmalidir.

• Yilanin zehirli oldugundan eminseniz ve hastaneden 2 saat uzakta iseniz ve isirma 15 dakika önce olmussa, steril bir biçak veya jiletle dis yerlerinin her birinin üzerine 5-6 mm. Derinlikte kesikler yapin. Bu kesiklerin kol veya bacak boyunca olmasi gerekir. ISIRAN MERCAN YILANI ISE BU TÜR KESIKLER YAPMAYIN. Zehiri emin ve tükürün.

• Derhal acil yardim çagrisi yapin.

Denizanasi Sokmalari: Denizanalarinin çok çesitli türleri oldugu bilinmekle beraber tam olarak ne kara oldugu bilinmemektedir. Ve bu hayvanlar ölü iken bile zehirli dokunaçlariyla zehirleyebilirler.

• Zehirli denizanasi türünden bir canlinin sokmasi halinde derhal sudan çikin. Siddetli agri ve kramplar yüzmenizi önleyebilir ve bogulabilirsiniz.

• Isirmanin verecegi izdirabi, sirke, tuz, seker ve hatta kuru kum serperek hafifletin. Yavasça bu malzemeyi yaranin üzerine yayin. Rahatlama için ilk adimdir.

• Yarayi temizleyin 15-20 dakika bekledikten sonra o bölgeyi deniz suyuyla yikayin. Tatli su kullanmayin ve deriyi ovalamayin. Çünkü her ikisi de zehirin yayilmasina neden olabilir.

• Cilde yapismis olan dokunaçlari alin. Bunu için deniz suyu, kum veya talk pudrasi, un veya karbonatla yapilmis bir macun kullanin. Artik kalan parçaciklari biçak veya deniz kabugu gibi sert bir madde ile siyirin. Bu islemi yaparken eldiven giymeniz faydali olur.

• 0,5'lik hidrokortizon merhemi kullanin. Bu, kizariklik ve sisligi hafifletir. Uyusturucu etkisi olan benzokain gibi bir merhem agriyi azaltabilir. Kasinti içinde antialerjik merhem kullanilabilir. Oral yollardan hafif analjezikler de kullanilabilir. Daha siddetli sokmalarda mutlaka doktor tavsiyesi gerekir.

CIDDI KANAMALARI DURDURMA YÖNTEMLERI:

Ciddi kanamalari durdurmak için asagidaki önlemleri alin:

• Yaralanan kisiyi yatirin. Mümkünse kisinin basi gövdeden biraz daha asagida olmalidir veya bacaklari hafifçe yukari kaldirilmalidir. Böylece kanin beyne gitmesi saglanip bayilma önlenebilir. Mümkünse yarali bölgeyi, örnegin kolu, kalp düzeyinin üstünde tutmaya özen gösterin. Bu o bölgeye kan akisini yavaslatir.

• Yaranin üzerindeki kirleri temizleyin. Vücuda girmis her hangi bir madde varsa bunu çikartmaya çalismayin. O noktada yarayi kurcalamayin veya temizlemeye ugrasmayin. Esas amaciniz kan kaybini önlemek olmalidir.

• Dogrudan yaranin üzerine temiz bir bezle basinç uygulayin. Baska hiçbir sey yoksa elinizi kullanin.

• Kanama durana kadar bastirmaya devam edin . Durunca flasterlerle kapatin. Bunu bulamazsaniz temiz bir kumas parçasi ile sargi yapin.(res2)

• Kanama devam eder ve sarginin üzerine çikarsa, sargiyi çözmeyin daha çok emici malzeme koyun. Yaraya dogru basinca ragmen kanama devam ediyorsa, basinci devam ettirin ve en yakin atardamara bastirin.

• Kanama dogrudan basinçla durmazsa, yaraya kan tasiyan ana atardamara basinç uygulamaniz gerekir. Örnegin, el veya koldaki bir kanama için kolun üst kismindaki atardamari kemige dogru sikistirin. Parmaklarinizi düz tutun. Diger elinizle yaraya basinç yapmaya devam edin.(res3)

• Yarali kismin hareketsiz kalmasina dikkat edin. Sargilari yerinde birakin ve en hizli sekilde acil bakim hastanesine ulastirin.

HAFIF YANIKLARIN EVDE TEDAVISI:

Hafif yaniklarin tedavisi için asagida belirtilen yolu izleyin:

• Eger cilt yarilmamis ise soguk suya tutun veya serin suyun içine batirin. Bu bölgeyi 2-5 dakika arasinda su altinda tutun(Not: Egere yanik soguk bir çevrede olduysa su uygulamayin.)

• Belli bir müddet suyun altinda tuttuktan sonra yanigi steril bir sargi beziyle veya temiz bir kumasla sarin.

• Aspirin veya paracetamol grubu ilaçlar acinin ve sismenin azalmasina yardimci olurlar.

• Genelde hafif yaniklar daha fazla müdahale gerektirmeden kendiliginden iyilesir. Gene de 2. Derece yanik çapi 5 cm. den fazla olan bir bölgeye yayilmis ise veya ellerde, ayaklarda, yüzde, kasiklarda, kaba etlerde veya ana mafsallarda ise, asagida verilen agir yaniklarin tedavisine bakiniz.

AGIR YANIKLARIN ACIL TEDAVISI:

Agir yaniklarin tedavisinde derhal acil yardim isteyin. Profesyonel tibbi yardim gelene kadar asagidaki hususlari adim adim uygulayin:

• Yaniga neden olan seyin söndügünden veya uzaklastigindan emin olun. Eger giysiler alev almis ise, o kimsenin kosmasina izin vermeyin. Bu sadece atesi güçlendirir. Alevleri suyla söndürün veya o kimseyi yerde bir battaniye ile veya mantoyla sarin. Yanik giysileri üzerinden çikartmayin, ancak onun köz halinde yanan cisimlerle iliskisi kalmadigindan emin olun.

• Yanan kimsenin nefes alip almadigini kontrol edin. Eger nefes almasi durmus ise veya o kimsenin nefes borusunun tikanmis oldugundan süphelenirseniz,Tikanma, nefese alamama durumlari ve suni teneffüs kismina bakin.

• Eger solunumla ilgili bir problem yoksa, yanik bölgenin üstüne serin, nemli bir steril gazli beziyle (olanak varsa) veya temiz bir kumasla örtün. (battaniye veya havlu kullanmayin, eger yanik bölge genisse nemli bir çarsaf yeterlidir.)Merhem sürmeyin. Su toplanmis yaniklari patlatmamaya dikkat edin.

• Acil tibbi yardimin gelmesini bekleyin.

NEFES YOLUNUN TIKANDIGINI NASIL ANLARSINIZ?

Tikanma ile panik duygusu da gelir. Tikanan insanin yüzünde genelde belirgin bir korku ve dehset ifadesi görülür. Baslangiçta morarma ve gözlerin firlamasi görülür ve soluk almaya çalisarak ötme sesleri çikarirlar.

TIKANMIS NEFES YOLUNU AÇMAK:

Parmak Yöntemi: (res14) En kolay yöntem tikanan kisinin agzina parmaginizi ta girtlaginin arkasina kadar sokup, eger agzinin içini görebiliyorsaniz tikanmaya neden olan nesneyi parmaginizla yerinden oynatmaktir. Bu yöntem yalnizca nesne agzin iyice arkasinda ya da bogazin üst bölümlerinde ise geçerlidir. Yiyecek parçasi ya da baska bir nesneyi nefes yolunun daha da derinine itmemek için dikkatli olmak gerekir. Tikanmaya neden olan nesne görünmüyorsa, bu yöntemi çocuklara uygulamayin.

"Heimlich" Manevrasi: asagidaki adimlari takip edin: (res 4)

• Tikanan insan oturuyor ya da ayakta duruyor olabilir. Onun arkasinda ayakta durup kollarinizi beline dolayin. Onu biraz öne dogru egin.

• Bir elinizi yumruk yapip sikin ve tikanan insanin göbeginin biraz üzerine yerlestirin.

• Kendi yumrugunuzu öbür elinizle tutun ve karin bölgesine güçlü bir sekilde bastirin. Tikanan insani adeta havaya kaldirmak istercesine uygulanan çabuk ve yukari dogru bir baski en iyi sonucu verecektir.

Kendinize Yardim: (res5) Tikanmaya basladiginizi hissettiginizde, yukaridaki manevranin bir degisigini kendi kendinize uygulayabilirsiniz. Göbeginizin üstündeki bir noktaya yumrugunuzu dayayin. Yumrugunuzu diger elinizle yakalayarak sert bir düzey(masa ya da iskemle olabilir) üzerin egilin. Yumrugunuzu içeri ve yukari dogru itin.

Gebe Kadinlar ve Sisman Insanlar Için: Elinizi tikanan kisinin gövdesinde daha yukarilarda bir yere yerlestirin, onu gögüs kafesinin baslangiç noktasindan yakalayin. Heimlich manevrasinda oldugu gibi hastanin gögsüne güçlü ve yukari dogru bir hareketle bastirin. Gerekirse tikayici madde çikana kadar harekete devam edin.

Tikanan Çocuk: (res 15)Kendiniz bir yere oturun. Çocugu kucaginizda, üst gövdesi dizlerinizin yanindan asagi dogru sarkmak kaydiyla, yüzüstü yatirin. Avucunuzun ayasiyla çocugun sirtinin ortasina hafifçe dört defa vurun. Yerçekimi ile sirta uygulanan darbelerin bilesimi nefes yolunu tikayan nesneyi firlatip atacaktir. Yeni dogmus bir bebek veya küçük bir çocuk ayak bileklerinden tutulup ters çevrilebilir. Çocugun sirtina, eriskin bir insanin sirtina vuracaginizdan daha hafif bir sekilde vurmak nesneyi yerinden oynatacak kadar da etkili vurmak gerekir.

SUNI TENEFFÜS: (res 6 - 7)

Bu hayat kurtarma yöntemi, kalp krizi, tikanma ve bogulma vakalari da dahil olmak üzere bir çok acil olayda geçerlidir. Yalniz hepsinin de ortak bir yani vardir, hasta baygindir ve nefes almiyordur. Böyle durumlarda zaman çok önemlidir. Suni solunuma baslamadan önce mutlaka hstanin baygin ve nefes alamaz durumda oldugundan emin olun.

• Baygin bir kisiyle karsilastiginizda, o kisinin baygin degil de sadece dinleniyor ya da uyuyor olmadigini iyice saptamaniz gerekir. Omuzlarina sertçe vurup "Iyi misiniz?" diye sorun.

• Yanit alamazsaniz hemen acil yardim çagirin. Evde yalnizsaniz acil servise telefon edin(112 Acil Servis).

• Baygin kisiyi sirt üstü yatirin. Hasta eger yüz üstü bayilmissa, yüzü yukari bakacak seklide ters çevirin. Dizlerinin üstünde, hastanin boynu ve omuzlarina dik açi yaratacak sekilde yanina yerlesin.

• Elinizi hastanin alnina yerlestirin ve arkaya dogru itin. Tek basina bu hareket bile bazen nefes yolunu açabilir. Bunun için hastanin omuzlarinin altina yumusak bir destek koymaniz faydali olacaktir(yastik gibi). Eger boyun zedelenmesinden süphe ediyorsaniz (basi kaldirmadan) yalnizca çeneyi yukari dogru kaldirin. Yabanci bir cisim olmadigini kontrol edin, varsa parmaginizla çikarin.

• Kulaginizi hastanin agzina yapistirarak hastanin nefesini kontrol edin. Gögsün nefes alip verirken inip çikmasini da kontrol edin. Nefes alinmadigi saptanir saptanmaz suni solunuma baslayin.

• Hastanin omzuna dik bir açi olusturacak pozisyona gelin. Basi arkaya egip, çeneyi kaldirma yöntemini uygularken basparmaginiz ile isaret parmaginizi kullanarak hastanin burnunu sikin. Derin bir nefes alin. Hastanin agzini iyice açin ve hastanin agzini sikica kendi agzinizla örtün. Nefesinizi hastanin agzina üfleyin. Agzinizi hastanin agzindan çekip, yeniden nefes alin ve hareketi tekrarlayin. Iki büyük nefes verin. Her nefes verisinizde, hastanin nefes almaya baslayip baslamadigini anlamak için gögsünün inis çikislarini kontrol edin.(not: agizda yaralanma varsa buruna suni solunumu tercih edin).

• Iki büyük nefes verdikten sonra, iki parmaginizi hastanin girtlaginin hemen yani basina koyun. Eger kalp atmaya baslamissa, boynun iki yanindaki sah damarlardan nabzin duyulmasi gerekir. Hemen nabzi hissedemezseniz parmaklarinizi biraz gezdirerek dogru yere bakip bakmadiginizi kontrol edin. Nabiz atmiyorsa, beyne kan dolasimini saglamak için kalp masaji gereklidir.( Ancak kalp masaji yalnizca tecrübeli bir kisi tarafindan yapilmalidir. Bu konuyla daha fazla ilgileniyorsaniz ilk yardim kurslarina basvurun). (res19)

• Hastanin nabzi duyuluyor, ancak hasta nefes alamiyorsa suni teneffüse devam edin.ayni yöntemi uygulayarak, hastanin agzina her 5 saniyede bir büyük nefes verin (dakikada 12 nefes). Nefes vermeler arasinda agzinizi geri çekin. Hasta nefes aliyor, ancak bunda zorluk çekiyorsa ya da belli belirsiz nefes aliyorsa suni teneffüse devam etmek faydali olabilir. Profesyonel tibbi yardim gelene ya da hasta kendi kendine nefes alana kadar suni teneffüse devam etmelisiniz.

• Çocuklara suni teneffüs için resimleri takip edin. (res 8 - 9 - 10 - 11)

CIDDI ASTIM KRIZLERI:

• Durumun bir tikanma olayi olup olmadigini kontrol edin. Astim hastalari da tipki diger insanlar gibi, solunum yolunu tikayan maddelerden dolayi solunum güçlügü çekebilirler.

• Sakin olmaya çalisin ve astim krizi geçiren kisiyi de yatistirin.

• Hastanin özel doktoruna haber verin. Doktoruyla temasa geçemezseniz, en yakinda bulunan hastanenin acil servisini arayin.

• Eger doktorunuzla irtibat kurarsaniz hastanin kullandigi ilaçlari ve nasil dozlarda kullandigini anlatin. Bazi durumlarda hastaya gerekli ilaçlari vermeniz ve olayin geçmesini beklemenizi önerebilir.

BOGULMA: (res 16)

Bogulan kimseye yardim ederken ilk kural o kisiyi kendisine yardim edebileceginiz bir yere götürmektir. Eger o kisi hala suda çirpiniyorsa ve siz onu çikarabilecek kadar güçlü oldugunuza, yüzmede ve can kurtarmada yeterince iyi egitilmis oldugunuza inaniyorsaniz derhal onu sudan çikarin. Ancak iyi yüzücü degilseniz ve o kisiyi tek basiniza sudan çikarabileceginizden emin degilseniz mutlaka yardim çagirin. Bu kosulda ona yardim etmeye çalismak kendi hayatinizi da riske atmak olacaktir. Eger bogulan kisi nefes almiyorsa ona yardim edebileceginiz an agizdan nefes ile canlandirmaya baslayabilirsiniz. Bu, o kimse sahile varmadan nefes islemine baslamak demektir. Sig suda nefes yolunu temizleyip iki çabuk nefes verin. Sahile tasirken birkaç saniyede bir suni teneffüsü devam ettirin. Cigerlerindeki suyu bosaltmak için zaman kaybetmeyin. Derhal onun için nefese baslayin, gerektiginde çok kuvvetli (zorlayarak). Havanin cigerlere varmasi sarttir. Adim adim diriltme için suni tenefüs bölümüne bakin. Bogulmaya yaklasmak çesitli tibbi problemler meydana getirebilir. Bu nedenle acil tibbi bakim gereklidir.

ELEKTRIK ÇARPMASI: (res 12)

Elektrik çarptigini düsündügünüz kisiyi buldugunuzda önce ona -SAKIN DOKUNMAYIN-. Hala elektrikle temasi olabilir, böylece dokundugunuzda size de geçebilir. Eger sigorta kutusu ya da devre keserler yakindaysa hemen elektrigi kapatin. Ekseriyetle sadece elektrigi kapatmak elektrik akimini durdurmaz. Bu nedenle elektrik kaynagini kendinizden ve etkilenmis olan kisiden uzaklastirin. Iletken olmayan bir cisim kullanin. Karton, plastik esyalar ve tahta (örnegin bir süpürge sopasi) en iyileridir. Elektrik geçirecek ve ikinizi de tehlikeye atacak metaller kullanmayin. Kisinin elektrikle iliskisi kesilince onun nefesini ve nabzini kontrol edin. Eger biri durmus veya tehlikeli ölçüde agirlasmis veya yavaslamis ise derhal diriltmeyi baslatin.tibbi yardim çagirin ve suni tenefüse baslayin.Yanıkları tedavi edin. Acil tibbi yardimi bekleyin.

DUMANI SOLUMAK:

Kisiyi atesten veya dumanin kaynagindan emniyetli sayilabilecek uzaklikta, dumansiz bir bölgeye tasiyin. Bunu yaparken alevlere ve dumana dikkat edin. Imkan nispetinde yere yakin olun (duman yükselir ve nispeten yer seviyesindeki hava daha az zehirlidir). Eger duman çok yogunsa, uygun teneffüs cihazi kullanmadan bölgeye girmeyin veya kurtarma isini profesyonel kurtarma ekibine birakin. O kisi dumandan yeterince uzaklasinca, nefesini ve nabzini kontrol edin. Eger belirgin degillerse Suni Teneffüs ve yanık tedavisine baslayin. Eger o kisi nefes aliyorsa, siki giysilerini gevsetin ve olabildigince rahatlamasini saglayin. Kisi toparlanmis görünse bile acil yardim çagirin. Sok ve tedavisi protokolünü uygulayin.
CO (KARBON MONOKSIT) ZEHIRLENMESI: Yanmanin yan ürünü CO dur.(karbonmonoksit). Belli miktarda solundugunda kanda oksijenin yerini alir. Tipik belirtileri bas agrisi, bulanti, kusma ve sersemleme halleridir. Kanda CO orani çok artinca ölüme neden olabilir. CO zehirlenmesi geçiren bir hastaya DUMANI SOLUMAK protokolünü uygulayin ve hemen acil yardim çagirin.

BAYILMA NÖBETLERI:

Bayilma beyne giden kan miktarinin bir an yetersiz olmasidir. Çok az oksijen beyne gittiginden o kisinin rengi solar ve geçici bilinç kaybi olusur. Ekseriyetle bir dakika dümdüz yatinca kanin hareketi yeniden saglanir ve bayilan kimse gene etrafindaki dünyanin farkina varir.

Yatma Pozisyonunda Olmasi Halinde: Eger bayilma nöbeti yere düsen bir kimsede görülürse, o kimseyi sirt üstü yatirin. Bayilan kimsenin sik sik kustugunu unutmayin; nefes yolu kontrol altinda tutulmalidir. Hayati önemi olan bulgulari kontrol edin. O kimse nefes aliyor mu? Kulaginizi onun agzina götürüp nefesini kontrol edin. Nabzi atiyor mu? Zayif ve agir olabilir, kontrol edin. Eger nefes alma ve kalp atislari durmus ise durum daha ciddidir ve suni tenefüs ile diriltme protokolünü uygulayin. Bacaklari bas seviyesinin üzerine kaldirin. Eger o kimse nefes aliyorsa bacaklarini bir iskemle veya diger bir cismin üzerine koyun. Bu pozisyon yer çekimiyle beyne daha çok kan gitmesini saglayacaktir. Kemerleri, yakayi ve diger sikan giysileri gevsetin. O kisi süratle ayilacaktir. Unutmayin bayilan kisiye ayilana kadar su vermeyin soluk borusuna kaçabilir.
Oturma Pozisyonunda Olmasi Halinde: Eger siz otururken bayilma hissi duyarsaniz veya bir arkadasiniz bu hissi veya bas dönmesi hissederse yatin. Eger yatabileceginiz bir yer yoksa oturmaya devam edin, fakat basinizi dizlerinizin arasina koyun. Bu beyne kan gidisini arttirir. Eger bir kimse bayilir ama oturmaya devam ederse onu hemen yere yatirin. Bayilma nöbetinden sonra o kisinin rengi normale dönmelidir. Gene de kendini zayif ve bitkin hissetme normaldir. Bas, gögüs agrisi; solunum sikintisi gibi bir durum varsa mutlaka acil yardim çagirin.

NÖBETLER: Normalde beyin hücreleri çesitli elektrik bosalmalarini belli bir düzen içinde yaparlar. Ancak bu durum düzensizlesirse NÖBET meydana gelir. Nöbette bilinç kaybiyla birbiri ardina gelen kontrol disi gelen adale sikismasi ve gevsemesi vakasi olusur. Nöbette esas strateji nöbeti geçiren kisinin kendini yaralamasini önlemektir. Dilini ve yanagini isirma riskini azaltmak için disleri arasina ufak bir yumusak madde (sopa veya dili asagi iten pens degil) koyun. Eger kusma olursa kusmugun disari atilmasini saglayacak sekilde basi döndürün. Sik sik nöbet esnasinda hasta büyük veya küçük tuvaletini istem disi olarak yapabilir. Bu kisinin hareketlerini sinirlamaya kalkismayin, ancak kendisini yaralamaya neden olabilecek çevredeki esyalari da uzaklastirin. Bu kisi bazen bir dakikadan kisa bir zaman içinde nefessiz kalabilir (bazen morarabilir) ancak genellikle yapay solunuma ihtiyaç duyulmadan geri gelir. Eger zehirlenme süphesi varsa önce zehiri tespit etmeye çalisin ve tibbi yardim çagirin. Eger bebekte veya çocukta nöbet yüksek atesten kaynaklaniyorsa gibi görünüyorsa (ve çocugunuz ayik ise) nemli bir sünger veya serin bir kompres ve ilik su kullanarak agir agir çocugu sogutun. Asla çocugu soguk su dolu banyoya sokmayin, soka girebilir. Derhal acil tibbi yardim çagirin.

INME veya BEYIN KANAMASI:

Beyinde bir damarin tikanmasi veya kanamasi sonucu ortaya çikar. Belirtileri sunlardir: görme, konusma veya diger hislerde dakikalardan saatlere varan bozulmalar. Ani güçsüzlük, dokunma duyusunun kaybi veya bir uzvun tamamen veya kismen felç olmasi. Çift görme, konusma bozuklugu, ahenksizlik, yutkunma zorluklari, vertigo(bir kimsenin etrafindakilerin devamli döndügünü hissetmesi) gibi belirtilerin had safhaya varmasi. Bunlara ilaveten bas agrisi ve yaralanmaya bagli olmaksizin ani bilinç kaybi. Bu durumda mutlaka acil yardim çagirin. Acil yardimin gelmesini beklerken, o kisiyi yatirmalisiniz. Eger solunum durursa suni tenefüs uygulayin. Kusma var mi izleyin ve yutmasini engelleyin. Hastanin hiçbir sey yememesini ve içmemesini saglayin. Eger felç olmus ise felçli bölgeyi koruyun.

GÖZDE YABANCI CISIMLER:

Bir Baskasinin Gözünün Temizlenmesi: Bu acil durum asamalarini takip ediniz: Gözü ovalamayin. Gözü muayene etmeden önce ellerinizi yikayin. Muayene edeceginiz sahsi aydinlik bir yere oturtun. Bakarak nesnenin yerini bulun: Nesne gözbebegine mi yerlesmis? Alt göz kapagini yavasça asagi dogru çekerek ve o sahisa yukari dogru bakmasini söyleyerek gözü muayene edin. Bu islemi üst kapak için tersine uygulayin. Eger yabanci cisim sahsin göz küresine yuvarlanmis ise steril bir pedle veya temiz bir kumasla kapayin nesneyi çikarmaya çalismayin. Hemen acil tibbi yardim isteyin. Eger nesne gözde veya gözün yüzeyinde yüzüyorsa, onu yikayarak çikarabilirsiniz. Üst veya alt kapagi açik tuttugunuzda nesneyi çikarmak için nemlendirilmis bir pamuk kullanabilirsiniz. (res 13) Eger nesne kolay çikmiyorsa hemen acil tibbi yardim isteyin. Eger nesneyi çikarmayi basarabilirseniz, gözü oftalmik bir temizleyici solüsyonla veya temiz ilik bir suyla yikayiniz. Eger agri, görme sorunlari veya kizariklik devam ediyorsa acil tibbi yardim isteyiniz.

Kendi Gözünüzün Temizlenmesi: Yukaridaki islemlerin geçerli olmasi disinda ilk yapilacak islem bir göz kabi veya kadehi ile gözünüzü temiz suyla yikamak olacaktir. Eger yukaridaki islemler de dahil gözünüzü temizleyemezseniz veya süpheniz varsa hemen acil tibbi yardim isteyin.

KULAKTA YABANCI CISIMLER:

Eger kulaginiza yabanci bir cisim girerse su asamalari takip ediniz: Yabanci cisim kulaga her hangi bir pamuklu çubuk, kibrit çöpü veya baska bir cisim sokarak çikartmaya çalismayin. Bu o nesneyi daha derinlere itebilir ve orta kulaga zarar verebilir. Eger nesne kolayca görülebiliyorsa, esnekse ve bir cimbizla kolayca alinabiliyorsa bu nesneyi çikarin. Yer çekimi uygulamaya çalisin. Basi etkilenen kulak tarafina dogru yatirin. Hastanin basina vurmayin ama hafifçe sallayin. Eger yabanci nesne bir böcekse, o sahsin basini, içinde böcek bulunan kulagi yukari gelecek sekilde çevirin. Kulaga sivi vazelin, zeytinyagi, gliserin veya bebek yagi dökerek böcegi disari dogru yüzdürmeye çalisin. Bu yag ilik olmali ancak sicak olmamalidir. Yagi döktügünüzde kulak kanalini düzelterek yagin girisini kolaylastirabilirsiniz. Kulak memesini nazikçe çekiniz. Böcek bogulacak ve yag banyosunda disari atilacaktir. Herhangi baska nesneyi çikartmak için yag kullanmayiniz. Eger bu metotla sonuç elde edemezseniz ve eger o sahis kulakta agri hissediyorsa veya isitme azaliyorsa veya kulakta herhangi bir seyin yerlesik oldugu hissi devam ediyorsa acil tibbi yardim isteyin.

BURUNDA YABANCI CISIMLER:

Eger buruna yabanci bir cisim kaçarsa asagidaki islemleri uygulayin. Yabanci cisme ucu pamuklu bir tampon, kibrit çöpü veya baska bir aletle sondaj yapmayin. Bu nesneyi daha da derinlere itebilir. Zorla nefesinizi içinize çekmeyin. Aslen nesne çikarilana kadar o sahsin agzindan nefes alip vermesi daha uygundur. Nesneyi serbest birakmak için hafifçe sümkürmeyi deneyin. Ancak burnunuzu sert bir sekilde veya tekrar sümkürmekten kaçinin. Eger nesne gözle açikça görülebiliyorsa, kivrilabilecek durumdaysa ve cimbizla kolayca kavranabiliyorsa nesneyi yavasça çikarin. Eger bu metotlar sonucunda basarili olamazsaniz acil tibbi yardim isteyin.

Kaynak : Mayo Clinic © 1995


SAĞLIK		ANASAYFA